Deneme Üretimi Yapılan Maddi Duran Varlıkta Amortisman Ayırma Zamanı

Muhasebeci Yorumluyor

12 ay önce

Amortisman Konusu Varlıklar

Şüphesiz muhasebeciler için amortisman ayırmak önemli bir muhasebe işlemidir.

Amortismanın ne anlama geldiğini şöyle açıklamak mümkün ; bir işletmenin faaliyeti ya da faaliyetleri sırasında duran varlıklarında meydana gelen fiziksel ve teknolojik yıpranma karşılığı oluşan değer kaybıdır.

Vergi Usul Kanunu’nun 313 – 321.nci maddelerinde amortisman işlemleri gösterilmektedir.

Bu maddelerde ;

Amortisman mevzuu,
Arazide amortisman,
Amortisman usulleri (normal ve azalan bakiyeler),
Madenlerde amortisman,
Fevkalade amortisman,
Amortisman oranlarının hangi tarihten itibaren geçerli olacağı,
Amortisman uygulama süresi,
Amortisman usulünün değiştirilmesi ve amortismanların muhasebe hesaplarında gösterilmesi

konuları bulunmaktadır.

Vergi Usul Kanunu 313.ncü madde birinci paragrafında amortisman mevzuu şöyle tarif edilmektedir ;

“İşletmede bir yıldan fazla kullanılan ve yıpranmaya, aşınmaya veya kıymetten düşmeye maruz bulunan gayrimenkullerle 269’uncu madde gereğince gayrimenkul gibi değerlenen iktisadi kıymetlerin, alet, edavat, mefruşat, demirbaş ve sinema filmlerinin birinci kısımdaki esaslara göre tespit edilen değerinin bu Kanun hükümlerine göre yok edilmesi amortisman mevzuunu teşkil eder.”

Yine ayni maddenin ikinci paragrafında amortismana tabi tutulmayarak doğrudan doğruya gider yazılabilecek peştemallıklar ile alet, edevat, mefruşat ve demirbaşlar tutarları da gösterilmiştir.

Doğrudan gider yazılabilecek tutar 2016 yılı için 900 TL.dir. Bunun için 460 sıra no.lu V.U.K. Genel Tebliği’nin ekindeki listeye bakılabilir.

Amortisman Ayrılmaya Ne Zaman Başlanır

Amortisman ayrılmaya ne zaman başlanacağı Vergi Usul Kanunu 320.ncü maddede gösterilmektedir.

320.ncü madde şöyle ;

“Amortisman Uygulama Süresi b) Süre Bakımından

Madde 320

Amortisman süresi, kıymetlerin aktife girdiği yıldan başlar. Bu sürenin yıl olarak hesaplanması için (1) rakamı mükellefçe uygulanan nispete bölünür.

Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları binek otomobilleri hariç olmak üzere, işletmelere ait binek otomobillerinin aktife girdiği hesap dönemi için ay kesri tam ay sayılmak suretiyle kalan ay süresi kadar amortisman ayrılır. Amortisman ayrılmayan süreye isabet eden bakiye değer, itfa süresinin son yılında tamamen yok edilir.

Her yılın amortismanı ancak o yıla ait değerlemede nazara alınabilir.

Amortismanın herhangi bir yıl yapılmamasından veya ilk uygulanan nispetten düşük bir hadle yapılmasından dolayı amortisman süresi uzatılamaz.”

Yukarıdaki maddeye göre amortisman süresi ilgili kıymetin aktife girdiği yıldan başlamaktadır. Yani maddi duran varlık işletme bilançosunun aktife kaydedildiği yılda amortisman ayrılmaya başlanır.

Peki aktife girme kavramı neyi ifade etmektedir. Bu kavramın anlamı 11395140-105[313-2014/VUK1-18640]-229 sayı ve 10/02/2015 tarihli, İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı tarafından verilen özelgede şöyle ifade edilmekte ;

“Aktife girme kavramı, iktisadi kıymetin iktisap edilerek defter kayıtlarına geçirilmesini, değerleme gününde envantere dahil olmasını ve kullanılmaya hazır halde bulundurulmasını ifade etmekte olup iktisadi kıymetin işletmede fiilen kullanılmaya başlanması gerekli bulunmamaktadır.”

Burada Türkiye Muhasebe Standartlarına göre amortisman ayırmaya ne zaman başlanacağını da bir not olarak eklemek istiyorum.

Bunun TMS 16 Maddi Duran Varlıklar’ın 55.nci maddesine bakmak gerektiğini düşünüyorum. Bu maddeye göre varlığın amortismana tabi tutulması varlığın kullanılabilir hale gelmesi ile başlamaktadır.

TMS 16 55.nci madde şöyle ;

“55. Bir varlığın amortismana tabi tutulması, varlık kullanılabilir olduğunda, örneğin, yönetim tarafından istenilen yer ve duruma getirildiği zaman başlar. Bir varlığın amortismanı, ilgili varlığın TFRS 5 uyarınca satış amaçlı elde tutulan varlık olarak sınıflandırılma (veya satış amaçlı elde tutulan varlık olarak sınıflandırılan bir gruba dahil edilme) tarihi veya varlığın finansal durum tablosu (bilanço) dışı bırakıldığı tarihin erken olanında durdurulur. Bu yüzden amortisman ayırma işlemi, varlık tamamen itfa olmadıkça, atıl kaldığında ya da kullanımdan kaldırıldığında durmaz. Ancak, kullanıma göre amortisman metodu uygulanırken, amortisman gideri üretim olmadığı zamanlarda sıfır olabilir.”

Deneme Üretimi Yapılan Duran Varlıkta Amortisman Ayırma

Buraya kadar yaptığım açıklamalarda amortismanın ne demek olduğunu, Vergi Usul Kanunu’na göre hangi varlıklar üzerinden amortisman ayrılabileceği, amortisman ayırma süresinin ne zaman başlayacağını ilgili kanun ve muhasebe standartlarına göre anlatmaya çalıştım.

Vergi Usul Kanunu’na göre amortisman süresinin ilgili duran varlığın aktife girdiği yıldan başlayacağını gördük.

Peki bir üretim işletmesinde üretim maksatlı bir duran varlıkta rutin faaliyete başlamadan deneme veya test üretimi yapılması zorunlu olması halinde amortisman ayırma işlemi ne zaman başlar?

Bu sorunun cevabı şöyle;

Test aşaması devam eden ve bu sürede deneme üretimi yapılan bir iktisadi kıymetin kullanıma hazır halde bulunduğu kabul edilemeyeceğinden söz konusu iktisadi kıymetin amortismanına bu aşamaların tamamlandığı yıldan itibaren başlanır.

Üretim yapan işletmelerde bu konunun, muhasebe ve muhasebeciler için amortisman ayırma işleminin ne zaman başlayacağı doğru gelir tablosu düzenleme açısından çok önemli olduğunu söylemek isterim.

VOLKAN KARA

Serbest Muhasebeci Mali Müşavir