Mali Tablolar Analizinin Amacı

İşletmelerin geleceğini plânlamak, kararlar alabilmek için mevcut durum ile ilgili bir takım analiz ve verilere ihtiyaç vardır.

Çünkü yapılan analizler sonucunda elde edilen bilgiler, şirket yönetiminin gelecek için vereceği kararlarda bir ışık, bir veri olacaktır.

İşletmenin dönemsel faaliyet sonuçlarının ve işletme mali portresinin analiz edilmesi gerek finans ve gerekse muhasebe yöneticilerinin görevlerinden olduğunu düşünüyorum.

Mali tablolar analizinin, işletmenin faaliyetleri sonucu başarısını ölçmek için kullanılan araçlardan biri olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır.

Mali tablolar olarak, işletme bilanço ve gelir tablosunu söz konusu etmekteyim.

Mali tabloların analizi için bir takım usuller bulunmakta.

Mesela oran (rasyo) analizini, başabaş noktası analizini, karşılaştırmalı mali tablolar analizini, fon akım analizini, bu analiz usullerinden birkaç tanesi olduğunu söyleyebilirim.

Ben bu yazı dizisinde sadece oran (rasyo) analizi üzerinde duracağım.

Oranlar (Rasyolar) İle Analiz

Oranlar ile analizde dikkat edilmesi gereken, anlamlı olabilecek oranların kullanılmasıdır. Çünkü mali tablolarda bulunan rakamlar kullanılarak çok sayıda oran elde etmek mümkün.

Ama bu hesaplanan oranlar bir anlam ifade edecek mi, yönetimin vereceği kararlarda anlamlı veri olabilecekler mi, bu soru çok önemli bana göre.

Bu çerçevede kullanılması gereken oranların, işletme likidite durumunu, kârlılığını, borç ödeme gücünü, finansman kaynağını, bilanço varlıklarının kullanışını, faaliyet neticelerini ölçen oranlar olması gerekir.

Şunu unutmamak gerekir, çok miktardaki oran hesaplayarak oranlar karmaşası yaratmak değil, az ama bir anlamı, bir yorumu olan oranlar hesaplamak hedef olmalıdır.

Mali tablolar analizinde kullanılan oranlar sadece işletme finans, muhasebe ve nihayetinde işletme üst yönetimi için veri olmamakta.

İşletmeye yatırım yapacak yatırımcılar, işletmeye borç veren bankalar, işletme hissedarları tarafından da kullanılmaktadır.

Yatırım yapacak yatırımcılar, yatırım yapacağı işletmenin mevcut durumunu bilmek ve geleceğini tahmin etmek isterler.

İşletmeye borç veren bankalar, işletmenin gelecekte borç ödeme gücünün devam edip etmeyeceğini tahmin etmek isterler.

Hissedarlar, ortaklık değerinin artıp artmayacağını, istenen kâr dağıtımlarının olup olmayacağını tahmin etmek isterler.

Tekrar vurgulamak gerekirse, mali tablolar üzerinde bir takım oranlar hesaplamak, bir takım rakamlar kümesi oluşturmak yetmemektedir. Bunlar üzerinde anlamlı yorumlar yaparak karar alıcılara veri sağlamak asıl iş olmaktadır.

Burada hemen, anlamlı yorum yapabilmek için gerekli kriterlerden bahsetmek istiyorum.

–          Mali tablolar üzerinden cari dönem için hesaplanan oranlar, geçmiş dönem oranlarıyla mukayese edilmeli.

–          İşletmenin bulunduğu sektördeki işletmelere ait oranlar ile ve sektör ortalamaları ile karşılaştırılmalı.

–          Genel olarak kabul edilmiş oranlar ile mukayese edilmeli.

Oran analizi hakkında bu özet bilgilerden sonra, mali tablolar analizinde kullanılan oranlara geçmek istiyorum.

Mali Tablolar Analizinde Kullanılan Oranlar

Finans ve muhasebe yöneticileri, genel olarak işletmenin likidite durumu, bilanço varlıklarının kullanılması, kârlılık, faaliyet sonuçları, borç ödeme gücü, finansman kaynağı gibi konularda veri sağlayan ve üzerinde yorum yapılabilen oranlar ile analiz usulünü kullanmaktadır.

Bu çerçevede kullanılan oranları şöyle sınıflandırmak mümkün  ;

– İşletmenin likidite durumunun analizi için hesaplanan oranlar.

– İşletmenin finansal durumu ile ilgili oranlar.

– Bilanço varlıklarının kullanılması ile ilgili hesaplanan oranlar.

– Kârlılık ve faaliyet sonuçları ile ilgili oranlar.

– Kredi taksiti ve faiz ödeme gücünü ölçen oranlar.

– Büyüme ile ilgili oranlar.

Bu yazı dizisiyle likidite, finansal durum, bilanço varlıklarının kullanılması, kârlılık ve faaliyet sonuçları oranlarını kullanarak yapılan mali tablolar analizini incelemek istiyorum.

Şunu söyleyebilirim, mali tablolar analizi konusuna bu yazı ile sadece giriş yapmış oldum, gelecek 3 veya 4 ayrı yazıda oranlar ile yapılan mali tablolar analizini anlatmaya çalışacağım.

Konu öncelikle finans yöneticileri ve çalışanlarını ilgilendirse de, muhasebe yöneticilerini ve muhasebecileri de mali tabloları hazırlayanlar oldukları için ilgilendirdiğini düşünüyorum.

VOLKAN KARA

S. M. Mali Müşavir

 

Faydalanılan kaynak : Finansal Yönetim, Dr. Öztin Akgüç,  Muhasebe Enstitüsü Yayın No: 65