İşletmelerin Personeline Sağladığı Menfaatler

Gelir Vergisi Kanunu‘na göre ücret ödemesi olarak değerlendirilen ve personelin hizmeti karşılığında verilen ayınlar ile sağlanan bazı menfaatler bulunmaktadır.

Bu ayınlar ve menfaatler gerek Gelir Vergisi Kanunu, gerekse de Katma Değer Vergisi Kanunu uygulamasında istisnaya tabi olabilmektedir.

Konuya girmeden önce Gelir Vergisi Kanunu’na göre ücretin tarifini buraya almak istiyorum. Gelir Vergisi Kanunu’nun 61.nci maddesinde ücret şöyle tarif edilmektedir ;

Bu tarife baktığımızda çalışanlara hizmet karşılığı verilen ayınlar ile sağlanan menfaatler de ücrettir.

Yukarıdaki tariften ücretin unsurlarının şunlar olduğu anlaşılmaktadır;

1- Bir işverene tabi olarak belirli bir işyerine bağlı çalışılması gerekmekte,

2- Çalışana hizmetinin karşılığı olarak bir ödemenin yapılması gerekmektedir.

Gelir Vergisi Kanunu’na göre ücretlerin ödenmesi sırasında vergilendirilmesi gerektiğini hepimiz biliyoruz.

Ancak, Ücret gelirlerinde istisnalar bulunmaktadır.

KDV Uygulamasına Göre Ücret İstisnaları

Gelir Vergisi Kanunu’nun 23 nci maddesinden 29 uncu maddesine kadar olan maddelerde ücret gelirleri içinde kısmen veya tamamen istisna edilenler bulunmaktadır.

Burada bu istisnaları tek tek saymayacağım ancak hem Gelir Vergisi Kanunu’na göre istisnaya tabi olan ve hemde Katma Değer Vergisi uygulamasında istisnaya tabi olan personele sağlanan bazı menfaatlerden bahsetmek istiyorum.

İşletme personeline ücret ödemeleri

Önce şu tespitte bulunalım Katma Değer Vergisi Kanunu 3 ncü ve 5 nci maddelerinde işletme personeline yapılan teslimler söz konusu edilmektedir ve bunlar katma değer vergisi konusudur.

Katma Değer Vergisi Kanunu (KDVK) 3 ncü maddesinde teslim sayılan haller gösterilmektedir.

KDVK/3 ncü maddenin a bendine göre; vergiye tabi malların işletme personeline ücret, prim, ikramiye, hediye, teberru gibi namlarla verilmesi teslim sayılmaktadır.

Yine KDVK/5 nci maddesine göre; “Vergiye tabi bir hizmetten, işletme sahibinin, işletme personelinin veya diğer şahısların karşılıksız yararlandırılması hizmet sayılır.”

KDVK 1/1 nci maddesine göre de ; Ticarî, sınaî, ziraî faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetler katma değer vergisine tabidir.

Şimdi Katma Değer Vergisi Kanunu’nun bir kısmını yukarıda özetlediğim maddelerine göre şunu söyleyebiliriz zannediyorum;

İşletme personeline ücret olarak ayın şeklinde mal verilmesi ile vergiye tabi bir hizmetten işletme personelinin karşılıksız yararlanması durumunda bu teslim ve hizmetler katma değer vergisine tabi olacaktır.

Oysa “Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği”nin “B. VERGİNİN KONUSU İLE İLGİLİ ÇEŞİTLİ HUSUSLAR” ana başlığı altığı altındaki “5. Personele Sağlanan Menfaatler” tali başlığı altında ;

“KDV uygulamasında personele bedelsiz sağlanan menfaatlerden aşağıda sayılanlar vergiye tabi tutulmaz:

a) Personele işyerinde veya müştemilatında yemek verilmesi,

b) Personele yatacak yer veya konut tahsisi,

c) Personelin toplu olarak işyerine gidip gelmesini sağlamak amacıyla yapılan taşıma hizmetleri,

ç) Personele demirbaş olarak verilen giyim eşyası.

İşletmenin iktisadi faaliyetini sürdürebilmesi için yapılan ve işletmede yaratılan katma değerin bir unsuru olan bu masraflar, maliyetin bir parçası olduğundan, personele tahsis sırasında vergiye tabi tutulmaz, bu mal ve hizmetlerin iktisabında yüklenilen vergiler ise genel hükümlere göre indirim konusu yapılabilir.” denilmektedir.

Gelir Vergisi Kanunu’na Göre Personele Sağlanan Menfaatlerde İstisna

Yukarıda Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği’ne göre katma değer vergisine tabi olmayan personele sağlanan menfaatler, ücret olarak Gelir Vergisi Kanunu’na göre de istisnaya tabidir.

Şimdi bunlara bakalım.

Gelir Vergisi Kanunu 23/8 nci maddesine göre; hizmet erbabına işverenlerce yemek verilmek suretiyle sağlanan menfaatler Gelir Vergisi’nden istisna edilmiştir.

İşletme personeline işyerinde yemek verilmesi

Ancak işverenlerce, işyerinde veya müştemilatında yemek verilmeyen durumlarda çalışılan günlere ait bir günlük yemek bedelinin 2014 yılında uygulanmak üzere 12,00 TL. aşmaması ve buna ilişkin ödemenin yemek verme hizmetini sağlayan mükelleflere yapılması şarttır. Ödemenin bu tutarı aşması halinde, aşan kısım ile hizmet erbabına yemek bedeli olarak nakten yapılan ödemeler ve bu amaçla sağlanan menfaatler ücret olarak vergilendirilmesi gerekmektedir.

 Gelir Vergisi Kanunu 23/9 ncu maddesine göre; “Genel olarak maden işletmelerinde ve fabrikalarda çalışan işçilere ve özel kanunlarına göre barındırılması gereken memurlarla müstahdemlere konut tedariki ve bunların aydınlatılması, ısıtılması ve suyunun temini suretiyle sağlanan menfaatler ile mülkiyeti işverene ait brüt alanı 100 m2yi aşmayan konutların hizmet erbabına mesken olarak tahsisi suretiyle sağlanan menfaatler (Bu konutların 100 m2’yi aşması halinde, aşan kısma isabet eden menfaat için bu istisna hükmü uygulanmaz)” gelir vergisinden istisna edilmiştir.

Gelir Vergisi Kanunu 23/10 ncu maddesine göre; “Hizmet erbabının toplu olarak işyerlerine gidip gelmelerini sağlamak maksadıyla işverenler tarafından yapılan taşıma giderleri” gelir vergisinden istisna edilmiştir.

Gelir Vergisi Kanunu 27/2 nci maddesine göre; “Demirbaş olarak verilen giyim eşyası” gelir vergisinden müstesnadır.

Yukarıda de bahsettiğim gibi Gelir Vergisi Kanunu’nda ücretlerle ilgili daha başka ödemeleri kapsayan istisnalar bulunmaktadır. Ben burada sadece Katma Değer Vergisi uygulamasına ve Gelir Vergisi Kanunu’na göre ilgili vergiden istisna olan personele sağlanan menfaatleri konu ettim.

Çünkü özellikle bu istisnaların muhasebe uygulamalarında sık karşılaşıldığını düşünüyorum, bu yüzden muhasebeci arkadaşlarımın dikkatine sunmak istedim.

Bu yazıyla ilgili yorumlarınızı aşağıdaki yorum bölümünden yapabilirsiniz.

Bir başka yazıda buluşmak üzere hoşçakalın.

VOLKAN KARA

S. M. Mali Müşavir