Anonim Şirketlerin Yönetimi
Bilindiği gibi anonim şirketler yönetim kurulları tarafından yönetilmekte ve temsil edilmektedir. Ancak yönetim Türk Ticaret Kanunu ilgili maddelerine uygun olarak devredilebilmektedir.
Anonim şirketlerin yönetim kurulu hakkında 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 359 -396 ncı maddelerine bakmak gerekiyor.
Türk Ticaret Kanunu’ndaki anonim şirket yönetim kuruluyla ilgili düzenlemeleri tek bir yazıya konu etmek zor olacağı için bu yazıda sadece;
- Anonim şirket yönetim kurulunun görev ve yetkisi,
- Yönetim kurulu üyelerinin sayısı ve nitelikleri,
- Tüzel kişi ortağın temsilcisi,
- Yönetim kurulunun süresi ve üyeliğin boşalması,
konularını incelemeye çalışacağım.
Konuya yabancı olmayan anonim şirket muhasebe yöneticilerinin ve muhasebecilerin ilgisini çekeceğini düşünüyorum.
Yönetim Kurulunun Görev ve Yetkileri
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (TTK) 365 nci maddesine göre, Anonim şirketler yönetim kurulu tarafından yönetilir ve temsil olunur.
Ancak ayni maddeye göre de kanundaki istisnai hükümler saklıdır.
TTK 367 nci maddesinin birinci fıkrasına göre; Yönetim kurulu esas sözleşmeye konulacak bir hükümle, düzenleyeceği bir iç yönergeye göre, yönetimi kısmen veya tamamen, bir veya birden fazla yönetim kurulu üyesine veya üçüncü kişiye devretmeye yetkili kılınabilir.
TTK 370 nci madde ikinci fıkraya görede; Yönetim kurulu, temsil yetkisini bir veya daha fazla murahhas üyeye veya müdür olarak üçüncü kişilere devredebilir.
Yine TTK 536 ncı madde gereği atanan tasfiye memurlarının tasfiye halindeki anonim şirkette kullandıkları tasfiyeye ilişkin yönetim ve temsil hak ve yetkileri vardır.
Yukarıda bahsettiğim bu hükümler (TTK 367 nci madde birinci fıkra, TTK 370 nci madde ikinci fıkra ve tasfiye memurlarının tasfiyeye ilişkin yönetim ve temsil hak ve yetkileri) istisnai hükümler olarak gösterilebilir.
Ayrıca şu hususu da söylemek gerekiyor, TTK 375 nci maddesine göre yönetim kurulunun devredemeyeceği görev ve yetkileri bulunmaktadır.
TTK 375 nci maddesine baktığımızda yönetim kurulunca devredilemeyen ve vazgeçilemeyen görev ve yetkiler şunlar ;
b) Şirket yönetim teşkilatının belirlenmesi.
c) Muhasebe, finans denetimi ve şirketin yönetiminin gerektirdiği ölçüde, finansal planlama için gerekli düzenin kurulması.
d) Müdürlerin ve aynı işleve sahip kişiler ile imza yetkisini haiz bulunanların atanmaları ve görevden alınmaları.
e) Yönetimle görevli kişilerin, özellikle kanunlara, esas sözleşmeye, iç yönergelere ve yönetim kurulunun yazılı talimatlarına uygun hareket edip etmediklerinin üst gözetimi.
f) Pay, yönetim kurulu karar ve genel kurul toplantı ve müzakere defterlerinin tutulması, yıllık faaliyet raporunun ve kurumsal yönetim açıklamasının düzenlenmesi ve genel kurula sunulması, genel kurul toplantılarının hazırlanması ve genel kurul kararlarının yürütülmesi.
g) Borca batıklık durumunun varlığında mahkemeye bildirimde bulunulması.”
Muhasebe defterlerinin tutulması
Burada muhasebeci olarak bir noktaya dikkatinizi çekmek istiyorum. Yukarıda c bendinde bahsedilen muhasebe düzeni kurulmasından anlaşılması gereken; devredilemez olan muhasebe düzeninin kurulması görevidir, muhasebenin tutulması devredilebilir.
Yönetim Kurulu Üyesi Ortak Olmayabilir
Anonim şirket yönetim kurulu üyelerinin sayısı ve nitelikleri TTK 359 ncu maddede düzenlenmiştir.
Bu maddenin birinci fıkrasına göre; yönetim kurulu, anonim şirket esas sözleşmesi ile atanmış veya genel kurul tarafından seçilmiş olan bir veya birden fazla kişiden oluşur.
Eski Ticaret Kanunu’na göre, yönetim kurulu üyelerinin pay sahibi ortak olması gerekiyordu. 6102 saylı Türk Ticaret Kanunu ile yönetim kurulu üyelerinin pay sahibi olma zorunluluğu kaldırıldı.
Böylece yönetim kuruluna ortak olmayan profesyonel yöneticilerin de girmesi sağlanmış oldu.
Yine bir başka yenilik olarak yönetim kurulunun bir üyeden oluşması 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu ile sağlandı. Eski Ticaret Kanunu’na göre yönetim kurulunun en az üç üyeden oluşması gerekiyordu.
Tüzel Kişilerde Yönetim Kurulu Üyesi Olabilir
TTK 359 ncu madde ikinci fıkrası tüzel kişilerinde yönetim kuruluna üye olarak seçilebileceğini söylemekte.
Tüzel kişinin yönetim kurulu üyesi seçilmesi halinde, tüzel kişi tarafından belirlenen bir gerçek kişi tüzel kişi ile birlikte, tüzel kişi adına tescil ve ilan olunması gerekiyor.
Yönetim kurulu toplantılarına tüzel kişi adına sadece bu tescil edilmiş gerçek kişi katılarak oy kullanabilir.
Yönetim Kurulunun Süresi ve Üyeliğin Boşalması
Anonim şirket yönetim kurulu üyeleri en fazla üç yıl süreyle görev yapmak için seçilebilirler. Ancak esas sözleşmede aksine bir hüküm yoksa ayni kişinin tekrar yönetim kurulu üyesi seçilmesi mümkün.
Yönetim kurulunun görev süresi TTK 362 nci maddesinde bulunmaktadır.
TTK 362 nci maddesinde en çok üç yıl süre için seçim söz konusu, bu çerçeveden baktığımızda yönetim kurulu üyeleri bir ya da iki yıl içinde seçilebilir.
Ancak TTK 362 nci maddesinin ikinci fıkrası ile bu kurala bir istisna getirilmiştir. Bu istisna kamu tüzel kişilerinin yönetim kurulunda temsiline ilişkindir. TTK 362 nci maddesinin ikinci fıkrasına göre; “334’üncü madde hükümleri saklıdır”.
Buraya TTK 334 ncü maddeyi almak istiyorum ;
(2) Birinci fıkrada yazılı şirketlerde pay sahibi olan kamu tüzel kişilerinin yönetim kurulundaki temsilcileri, ancak bunlar tarafından görevden alınabilir.
(3) Kamu tüzel kişilerinin yönetim kurulundaki temsilcileri, genel kurul tarafından seçilen üyelerin hak ve görevlerini haizdir. Kamu tüzel kişileri, şirket yönetim kurulundaki temsilcilerinin bu sıfatla işledikleri fiillerden ve yaptıkları işlemlerden dolayı şirkete ve onun alacaklılarıyla pay sahiplerine karşı sorumludur. Tüzel kişinin rücû hakkı saklıdır.”
Yukarıdaki TTK 334 ncü madde ikinci fıkraya baktığımızda kamu tüzel kişilerinin yönetim kurulunda bulunan temsilcileri, genel kurul tarafından atanmış olan yönetim kurulu üyelerinden farklı olarak atayan kamu tüzel kişi tarafından görevden alınabilir.
Buradan şu anlaşılmakta; TTK 334 ncü maddesi gereği atanan yönetim kurulu üyesi, üç yıllık süre ile sınırlı değil. Bu yönetim kurulu üyeleri, atayan kamu tüzel kişisi tarafından görevden alınmadığı sürece görevlerine devam edeceklerdir.
Anonim şirket yönetim kurulu üyeliklerinde boşalma olması halinde ne yapılması gerektiği hususunu TTK 363 ncü maddede görüyoruz.
TTK 363 ncü madde aşağıda ;
(2) Yönetim kurulu üyelerinden birinin iflasına karar verilir veya ehliyeti kısıtlanır ya da bir üye üyelik için gerekli kanuni şartları yahut esas sözleşmede öngörülen nitelikleri kaybederse, bu kişinin üyeliği, herhangi bir işleme gerek olmaksızın kendiliğinden sona erer.”
Yönetim kurulu üyesi istifa edebilir.
TTK 363 ncü maddesinde sayılan sebepler ya da istifa, ölüm veya başka bir herhangi sebeple yönetim kurulu üyeliğinde bir boşalma olması halinde yönetim kurulu, kanuni şartları taşıyan birini geçici olarak yönetim kurulu üyesi seçer ve bu üyeyi toplanacak ilk genel kurulda genel kurulun onayına sunar. Genel kurul tarafından onaylanması halinde yerine getirildiği üyenin yani selefinin kalan süresini tamamlar.
Yine burada da 334 ncü madde hükümleri saklı kalmaktadır. Yani kamu tüzel kişilerce atanan üyelerin görevden alınması veya ayrılması durumunda yönetim kurulunda boşalan bu üyelik için TTK 363 ncü maddesi uygulanmayacak, bir başka ifadeyle yönetim kurulu boşalan kamu tüzel kişisinin temsilcisi yerine yeni bir üye seçemeyecek. Kamu tüzel kişisi tarafından yeni bir temsilci seçilecek.
Bir yazının daha sonuna geldik, bu yazı ile kısaca anonim şirketlerde yönetim kurulunun niteliklerini, görev ve yetkilerini, devredilemeyen görev ve yetkilerini, süresini, yönetim kurulu üyeliğinin boşalmasını Türk Ticaret Kanunu’na göre incelemeye çalıştım.
Yorumlarınız olursa aşağıdaki yorum bölümünden yapmanızı rica ediyorum.
Bir başka yazıda buluşmak üzere hoşçakalın…
VOLKAN KARA
S. M. Mali Müşavir
Son Yorumlar