Kuruluş ve Örgütlenme Giderlerinde Aktifleştirme Yasağı

26 Ağustos 2013 by Volkan Kara

Muhasebeci Bakışıyla Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri

 

Muhasebecilerin kuruluş ve örgütlenme giderleriyle ilk karşılaşması, muhasebecinin el kitabı diyebileceğim tek düzen hesap planındadır herhalde, öyle değil mi?

Bu gider türü, tek düzen hesap planının ” 26 MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR” hesap grubu altında “262. KURULUŞ VE ÖRGÜTLENME GİDERLERİ” hesap ismi ile yer almakta.

Bu hesap grubunda, işletmenin yararlandığı ya da yararlanacağı beklenen ve fiziksel bir varlığı olmadığı halde aktifleştirilmiş olan giderler ile birlikte belli şartlarla hukuki olarak korunan haklar ve şerefiyeler takip edilmektedir.

262. KURULUŞ VE ÖRGÜTLENME GİDERLERİ hesabının açıklamasına baktığımızda bu giderlerin;

– Bir işletmenin kurulması, yeni bir şube açılması, işlerin genişletilmesi maksadıyla yapılan giderler olduğunu,

– Yapılan bu giderlerin karşılığında da herhangi bir maddi değer elde edilmediğini görüyoruz.

– Bu giderler maliyet değerleri ile bu hesaba borç kaydedilmesi gerekiyor,

– Ayrıca beş yılda eşit taksitler halinde amortisman ayırarak yok edileceğini anlıyoruz.

Burada yapılacak muhasebe kayıtlarına şöyle örnek verebiliriz ;

1) Yapılan Giderin aktifleştirilmesi ;

____________________________ / _________________________

262. Kuruluşve Örgütlenme Giderleri ………………xxxx

191. İndirilecek KDV………………………………………..xx

……………………………. 320. Satıcılar………………………………….xxxx

Aktifleştirilen kuruluş ve örgütlenme giderleri

_____________________________ / __________________________

2) Amortisman ayrılması ;

Amortisman oranları tablosuna göre 5 yılda % 20 oranında amortisman ayrılarak itfa olunacak.

____________________________ / __________________________

770. Genel Yönetim Giderleri……………………………xxx

…. Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri Amortismanı

…………………………………….268 Birikmiş Amortismanlar………..xxx

Kuruluş ve örgütlenme giderleri amortisman itfa payı

___________________________ / ____________________________

Yazının başlığı aktifleştirme yasağı ama buraya kadar kuruluş ve örgütlenme giderlerinin aktifleştirilmesinden bahsettim.

Ama birazdan aktifleştirme yasağına geleceğim...

Vergi Kanunları Açısından Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri

Şimdi de kuruluş ve örgütlenme giderlerine (ya da İlk tesis ve taazzuv giderleri) vergi kanunları açısından bakalım.

Vergi Usul Kanunu açısından;

Vergi Usul Kanunu 282 nci ve 326 ncı maddelerine baktığımızda ilk kuruluş ve örgütlenme giderlerinin (ya da ilk tesis ve taazzuv giderleri) aktifleştirme ve itfasının nasıl olacağını görüyoruz.

282 nci maddeye baktığımızda;

– İlk tesis ve taazzuv giderlerinin mukayyet değeriyle ve sadece kurumlar tarafından aktifleştirilebileceği anlaşılıyor.

– Yine aktifleştirilen değer yapılan giderden fazla olamaz.

– Önemli bir seçenek; ” İlk tesis ve taazzuv giderlerinin aktifleştirilmesi ihtiyaridir.”

– Hangi giderlerin kuruluş ve örgütlenme giderleri olduğunu 282 nci maddeden buraya aynen alıyorum ;

” Kurumun tesis olunması veya yeni bir şubenin açılması veyahut da işlerin devamlı bir surette genişletilmesi için yapılan ve karşılığında maddi bir kıymet iktisap olunmıyan giderler bu cümledendir.”

Burada dikkatinize sunmak istediğim bir nokta var ;

– Yapılan giderlerin bir kurumun kuruluşu için ya da yeni bir şubenin açılması veya mevcut bir kurumun işlerinin devamlı bir şekilde genişletilmesi için yapılırken,

– Ayni zamanda da bu giderlerin karşılığında maddi bir kıymet elde edilmemiş olması gerekir.

Dikkatinize sunmak istediğim nokta, bu iki şartın birlikte olması gerektiğidir.

326 nci maddeye baktığımızda;

Kurumların aktifleştirdikleri ilk tesis ve taazzuv giderlerinin mukayyet değerleri üzerinden beş yılda eşit tutarlarda itfa olunabileceği anlaşılıyor.

Kurumlar Vergisi Kanunu açısından;

Yukarıda kuruluş ve örgütlenme giderlerinin aktifleştirilmesinin sadece kurumlar tarafından yapılabileceğini söylemiştim.

Kurumlar Vergisi Kanunu 8 nci maddesi 1 nci fıkrada, ticari kazanç gibi hesaplanan kurum kazancının tespiti sırasında ayrıca hasılattan indirilebilecek giderler sıralanmaktadır.

Burada ” Kuruluş ve örgütlenme giderleri”nin de indirilebileceği görülmekte (5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu Madde 8/1-b)

Vergi Usul Kanunu 282 nci maddesin de ilk tesis ve taazzuv giderlerinin aktifleştirilmesinin ihtiyari olduğunu görmüştük.

Yani kuruluş ve örgütlenme giderlerinin, Kurumlar Vergisi Kanunu 8 nci maddeye göre doğrudan gider olarak muhasebeleştirilebileceği gibi aktifleştirilerek amortisman yoluyla itfa edilmesi de mümkün.

Hangi Giderler Kuruluş ve Örgütlenme Giderleridir?

Burada yapılan giderleri iki ayrı başlık altında değerlendirmek gerektiğini söylemek isterim;

1) Kuruluş giderleri,

2) Örgütlenme giderleri.

Kuruluş giderlerinden bir işletmenin kurulması ve işlerinin genişletilmesi sırasında yapılan giderleri anlamak gerektiği, örgütlenme giderlerinin ise kuruluşun tamamlanması ile normal faaliyete geçebilmek için yapılan giderlerin olduğu söylenebilir.

Kuruluş giderlerine şöyle örnek verebiliriz ;

İşletmenin kuruluşu sırasında yaptığı giderleri bu başlık altında sayabiliriz.

– Şirket esas sözleşmesinin hazırlanması giderleri,

– Şirket tescil, noter, avukat ücretleri gibi giderler,

– Ayni sermaye konuluyorsa ekspertiz raporu giderleri,

– Kuruluş sırasıda yapılan kuruluş genel kurulu giderleri,

– Şirket için yapılan fizibilite çalışmaları giderleri,

– Hisse senedi çıkarma giderleri,

– Kuruluş sırasında yapılan diğer giderler,

– Faaliyette olan şirketin sermayesinin artırılması, yeni şube açılması, şirket faaliyetlerinin genişletilmesi için yapılan giderler.

Örgütlenme giderlerine şöyle örnek verebiliriz ;

Örgütlenme giderleri, kuruluşunu tamamlayan işletmenin normal faaliyetine geçebilmesi için yaptığı ancak bu giderler karşılığında maddi bir kıymet oluşmayan giderlerlerdir.

Bunlar neler olabilir ;

– İşletmenin hukuki olarak kuruluşunun tamamlanmasından sonra normal faaliyete geçene kadar yapılan genel yönetim giderleri,

– Üretim yapan şirketlerde işçi alımı ve alınan işçilerin eğitimi için yapılan giderler,

– İşletmenin normal faaliyetine geçinceye kadar yapılan tanıtım giderleri.

Kuruluş ve örgütlenme giderleri, gerçekleştirildikleri hesap döneminin yanında belki daha fazlası ile işletmenin gelecek dönemlerini de ilgilendiriren giderlerdir ve karşılığında da maddi bir kıymet elde edilmez.

Dolayısıyla herhangi bir sabit varlığın maliyetine eklenemez.

Aksi halde, yani bir sabit varlığın maliyetine eklenmesi halinde kuruluş ve örgütlenme giderinden söz etmek mümkün olmayacaktır.

Aktifleştirme Yasağı

Buraya kadar anlattıklarımdan çıkan sonuç gerek tekdüzen hesap planına, gerekse vergi kanunlarına göre kuruluş ve örgütlenme giderlerinin aktifleştirme imkânının olduğu…

Şimdi kuruluş ve örgütlenme giderleriyle ilgili aktifleştirme yasağından (bu yazının başlığının da zaten ” Kuruluş ve Örgütlenme Giderlerinde Aktifleştirme Yasağı” olduğunu hatırlatmak isterim) bahsedelim.

Muhasebeci arkadaşlarım herhalde 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nu incelerken “Aktifleştirme Yasağı” başlıklı 74 ncü maddeyi de incelemişlerdir.

Ben bu yazı ile tekrar hatırlatmış oluyorum.

 

 

Türk Ticaret Kanunu 74 ncü maddesini aynen buraya almak istiyorum ;

Bu maddenin (TTK -Madde ; 74) 1 nci fıkrasına baktığımızda Türkiye Muhasebe Standartlarında aksi yoksa, bir işletmede kuruluş ve özkaynak sağlanması için yapılan harcamaların aktifleştirilmesi mümkün değil.

Yani yukarıda saydığım kuruluş ve özkaynak sağlanması amacıyla yapılan giderleri aktifleştirerek işletme bilançosuna almak mümkün değil.

Yukarıda maddenin 1 nci fıkrasında da gördüğünüz gibi Türkiye Muhasebe Standartlarında aksi görülmemiş ise…

Şimdi Türkiye Muhasebe Standartları‘nda ilgili standarta bakalım.

Bakacağımız standart “TMS 38 Maddi Olmayan Duran Varlıklar” standardı.

Bu standardın “Giderlerin muhasebeleştirilmesi” başlığı altındaki 69 numaralı paragrafına baktığımızda kuruluş ve örgütlenme giderlerinin gerçekleştiği anda gider olarak muhasebeleştirilmesi gerektiği anlaşılmakta.

69 no.lu paragrafta, işletmeye gelecekte ekonomik yarar sağlamak için bazı harcamaların yapılacağından, fakat bu harcamalar sonucunda muhasebeleştirebilecek bir maddi olmayan duran varlığın ya da diğer bir varlığın elde edilmeyeceği ya da oluşturulmayacağından söz ediliyor.

Bu harcamaların gerçekleştiği anda gider olarak muhasebeleştirilmesi gerektiğinden bahsedilerek örnekler veriliyor.

Bu örneklerden biri olan standardın 69/a paragrafını aynen buraya alıyorum ;

Muhasebede Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri

Buraya kadar anlattıklarımdan çıkan sonuç tek düzen hesap planı ve vergi kanunlarına göre kuruluş ve örgütlenme giderleri gider yazılabileceği gibi aktifleştirilebilir.

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu 74 ncü madde ile “TMS 38 Maddi Olmayan Duran Varlıklar” standardına göre ise kuruluş ve örgütlenme giderleri aktifleştirilemez, gider olarak muhasebeleştirilmesi gerekir.

Ayrıca, 6335 sayılı kanunun 37 nci maddesi ile değişen 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu geçici 6 ncı maddesi 1 nci fıkrasına göre ;

” (1) Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından belirlenen şirketler 1/1/2013 tarihinde veya özel hesap dönemi dolayısıyla daha sonraki bir tarihte başlayacak hesap dönemi için, münferit ve konsolide finansal tablolarının düzenlenmesinde, Türkiye Muhasebe Standartlarını uygulamak zorundadır. …”

Yine 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun ” Yürürlük” başlıklı 1534 ncü maddesi 3 ncü fıkrası şöyle ;

” (3) bu maddenin ikinci fıkrasında sayılanlar dışında kalan her ölçüdeki gerçek ve tüzel kişi tacirler için yayımlanan ve yayımlanacak olan özel Türkiye Muhasebe Standartları 1/1/2013 tarihinde yürürlüğe girer.”

Bu durumda Türk Ticaret Kanunu’na göre 1/01/2013 tarihinden itibaren Türkiye Muhasebe Standartlarını uygulayacak şirketler (bir başka ifadeyle münferit ve konsolide finansal tablolarının düzenlemesinde muhasebe standartlarını uygulayacak şirketler) Türk Ticaret Kanunu 74 ncü maddeye göre kuruluş ve örgütlenme giderlerini aktifleştirmeyerek gider yazmaları gerekiyor.

Bu yazıya yorum yazarak görüşlerini paylaşmak isteyen muhasebeci arkadaşlarım yorumlarını aşağıdan gönderebilirler…

VOLKAN KARA

S. M. Mali Müşavir