Malzeme Maliyetinin Hesaplanması -1

14 Temmuz 2011 by Volkan Kara

Üretimde Kullanılan Malzemenin Alış Maliyeti

“Ürün Maliyetinde Malzeme Giderleri” başlıklı yazımda, malzeme giderlerini ve maliyet muhasebesinin kullandığı hesapları incelemiştik.

Yazıyı okumak isterseniz lütfen burayı tıklayın.

Şimdi iki bölümlük bir yazı ile üretimde kullanılan malzemenin maliyetinin nasıl hesaplanması gerektiğini inceleyeceğiz.

Birinci bölüm olan bu yazıda önce malzeme alış maliyeti ve işletmelerde stok maliyetlerinin takip usullerinden bahsetmek istiyorum. Yazının ikinci bölümünde ise malzeme maliyetlerinin hesaplanma yöntemleri üzerinde durarak konuyu tamamlamak istiyorum.

Üretimde kullanılan malzeme maliyetinin hesaplanabilmesi için, önce ?150 İlk Madde ve Malzeme? hesabına alınan malzemenin alış maliyetinin doğru hesaplanarak bu hesaba girişinin yapılması (borç kaydedilmesi) gerekir.

Vergi Usul Kanunu 274. Maddesinde, emtianın maliyet bedeli ile değerleneceği, 262.maddesinde ise maliyet bedelinin, bir iktisadi kıymetin iktisap edilmesi veyahut değerinin artırılması nedeniyle yapılan ödemelerle bunlara müteferri tüm giderlerin toplamı olduğu belirtilmektedir.

Bu çerçevede bir malzemenin alış maliyetini şöyle oluşturmak mümkün ;

-          Satın alma bedeli,

-          Malzemenin işletme stoklarına girinceye kadar olan nakliye ve sigorta giderleri,

-          Malzeme için ödenen komisyon ve gümrük giderleri,

-          İthalat masrafları,

-          Malzemenin yabancı para ile alınması halinde işletme stoklarına girinceye kadar oluşan kur farkları,

-          Malzemenin işletme stoklarına girinceye kadar yapılan diğer alış giderleri.

Yukarıda saydığımız kalemlerin toplamı “150 İlk Madde ve Malzeme” hesabına girecek malzemenin alış maliyetini oluşturacaktır.

Envanter Yöntemleri

Malzeme maliyetlerinin belirlenme yöntemlerine geçmeden evvel, işletmelerin stok maliyetlerinin takip edilmesinde kullanılan iki usulden bahsetmek istiyorum.

-          Sürekli envanter yöntemi,

-          Aralıklı envanter yöntemi.

 

Sürekli envanter yöntemi ;

Bu yöntemde malzemenin her hareketi (giriş-çıkış) miktar ve parasal değer olarak kaydedilir.

Herhangi bir zamanda işletme stoklarının fiilen mevcut durumu görülebileceği gibi, çıkışlar da ilgili hesap ve gider yerlerine kaydedilir.

Dolayısıyla dönem sonlarında yapılacak envanter işlemi sadece o andaki stok durumunu tespit etmek içindir.

Aralıklı envanter yöntemi ;

Aralıklı envanter yönteminde, dönem içinde stoklardan üretime çıkışlar izlenmez. Herhangi bir çıkış kaydı yapılmaz.

Dolayısıyla dönem içinde “150 İlk Madde ve Malzeme” hesabının bakiyesi o andaki mevcut stok durumunu göstermez. Bu çerçevede üretimde kullanılan malzeme maliyeti dönem içinde bilinemez.

Ancak, dönem sonlarında malzeme envanteri yapılıp kalan malzeme, miktar ve değer olarak tespit edildikten sonra, aşağıdaki gibi yapılacak bir hesaplama ile üretimde kullanılan malzeme maliyeti belirlenebilir.

Hesaplama ;

(+)  Dönem başındaki ilk madde ve malzeme maliyeti

(+)  Dönem içi alışlar

(-)  Dönem sonundaki ilk madde ve malzeme maliyeti

(=)  Üretimde kullanılan ilk madde ve malzeme maliyeti

Stok maliyetlerinin izlenmesinde takip edilen iki usulü böylece anlattıktan sonra, üretimde kullanılan malzemenin hangi birim fiyatla maliyet hesaplamalarına alınacağı konusuna yazının ikinci bölümünde devam edeceğim.

VOLKAN KARA

S.M.Mali Müşavir