Anonim Şirket Yöneticilerinin Tedbirli Yönetici Olmaları
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu 369 ncu maddesi, anonim şirket yöneticilerinin özen ve bağlılık yükümlülüğünü düzenlemektedir.
Söz konusu madde sadece yönetim kurulu üyelerinin değil, yönetim kurulu üyeleri yanında yönetimle görevli üçüncü kişilerin özen ve bağlılık yükümlülüğünü de göstermektedir.
Yönetim kurulu üyeleri ve yönetimle görevli üçüncü kişiler;
1- Görevlerini yaparken tedbirli bir yöneticinin özeniyle hareket etmek zorunda,
2- Şirketin menfaatlerini dürüstlük kurallarına uyarak gözetmek yükümlülüğündedir.
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu 369 ncu madde şöyle ;
(2) 203 ilâ 205 inci madde hükümleri saklıdır.”
Hakim Şirket Faktörü
Yönetim kurulu
Özen ve bağlılık konusunda, 369 ncu maddenin 2 nci fıkrasında iki madde (203 ve 205 nci maddeler) hükümlerinin saklı olduğu belirtilmektedir.
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu 203 ncü maddesi “Tam hakimiyet halinde” talimat vermeyi, 205 nci madde ise bağlı şirketin organlarının şirkete ve pay sahiplerine karşı sorumsuzluğunu göstermektedir.
203 ncü maddeye göre, bir sermaye şirketinin paylarının ve oy haklarının doğrudan ya da dolaylı yüzde yüzüne sahip bir ticaret şirketinin (yani hakim şirket) yönetim kurulu, bağlı şirketin yönlendirilmesine ve yönetimine ilişkin talimat verebilir.
Ancak bu talimatın topluluğun belirlenmiş ve somut politikalarının gereği olmak şartı var.
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu 203 ncü maddesi şöyle ;
Bağlı şirketin organlarının şirkete ve pay sahiplerine karşı sorumsuzluğunu gösteren Türk Ticaret Kanunu 205 nci madde şöyle;
Tedbirli Bir Yöneticinin Özeni
Özenin, tedbirli bir yöneticinin özelliği, ölçüsü olduğu görülmektedir. Özen yükümlülüğü yönetim kurulu üyelerinin yanında, yönetimde görevli diğer üçüncü kişi yöneticileri de kapsamaktadır.
Burada hemen Türk Ticaret Kanunu’nun yönetimin devri konusunu düzenleyen 367 nci maddesini dikkate almak gerekiyor herhalde. Çünkü yönetim kurulunca yönetim devri halinde yönetimdeki üçüncü kişilerin de özen ve bağlılık yükümlülüğü ortaya çıkmakta.
Tedbirli yönetici ölçüsü, yönetici sıfatıyla işin gerektirdiği özeni de içermektedir.
İşin gerektirdiği özen, objektif (nesnel) olarak belirlenebilir.
Objektif olmaktan (yani nesnellikten) ;
- Görevi yerine getirebilmek için yetkin olma,
- İlgili bilgileri değerlendirebilme,
- Uygulamayı ve geliştirmeyi izleyebilme ve denetleyebilmek için gereken yetenek ve öğrenime sahip olmak anlaşılmalıdır.
Burada bir hususu dikkate almak gerekiyor ;
Yöneticiler tedbirli yönetici özelliğine sahip olmalı
Tedbirli yönetici ölçüsü, yönetim kurulu üyesinin kurumsal yönetim ilkelerine uygun olarak “işadamı kararı” verebileceğini kabul eder ve riskin bundan doğması hallerinde yönetim kurulu üyesinin sorumlu tutulmaması esasına dayanır.
Genel kabul gören kural uyarınca, duruma uygun araştırmalar yapılarak, ilgililierden bilgiler alınıp yönetim kurulunda karar verilmişse, gelişmelerin aksi yönde olması nedeniyle şirketin zarar etmiş olması halinde özensizlikten söz etmek mümkün olmayacaktır.
Burada hemen Türk Ticaret Kanunu’nun “Kurucuların, yönetim kurulu üyelerinin, yöneticilerin ve tasfiye memurlarının sorumluluğu” başlıklı 553 ncü maddesi üçüncü fıkrasına bakmak gerekecek.
553 ncü madde üçüncü fıkrası şöyle;
(3) Hiç kimse kontrolü dışında kalan, kanuna veya esas sözleşmeye aykırılıklar veya yolsuzluklar sebebiyle sorumlu tutulamaz; bu sorumlu olmama durumu gözetim ve özen yükümü gerekçe gösterilerek geçersiz kılınamaz.”
Özetlersek;
Anonim şirket yöneticilerinin (yönetim kurulu üyeleri ve yönetimle görevli üçüncü kişiler) Türk Ticaret Kanunu’na göre “Özen ve bağlılık yükümlülüğü” bulunmaktadır (Türk Ticaret Kanunu Madde: 369).
Ancak anonim şirkete tam hakim bir başka ticaret şirketinin olması halinde, hakim şirketin yönetim kurulu, topluluğun belirlenmiş ve somut politikalarının gereği olmak şartıyla bağlı şirketin yönlendirilmesine ve yönetimine ilişkin talimat verebilir (Türk Ticaret Kanunu Madde: 203).
Bağlı şirketin yönetim kurulu üyeleri, yöneticileri ve sorumlu tutulabilecek ilgililer, Türk Ticaret Kanunu 203 ve 204 üncü madde kapsamındaki talimatlara uymaları nedeniyle, şirkete ve pay sahiplerine karşı sorumlu tutulamazlar (Türk Ticaret Kanunu Madde: 205).
Anonim şirketlerde yönetim kurulu üyeleri yanında, yönetimde görevli diğer üçüncü kişi yöneticiler de özen yükümlülüğünden sorumludur.
Şirket yöneticileri için işin gerektirdiği özen objektif olarak belirlenebilir.
Tedbirli yönetici ölçüsüne göre şirket yönetim kurulu üyesi, kurumsal yönetim ilkelerine uygun “işadamı kararı” verebilir, bu karar nedeniyle bir risk doğması halinde yönetim kurulu üyesi sorumlu tutulmamalıdır.
Bu yazı ile ilgili bir yorum yapmak isterseniz aşağıdaki yorum bölümünden yapabilirsiniz.
VOLKAN KARA
S. M. Mali Müşavir
Kaynak : Yeni Türk Ticaret Kanunu ve Gerekçesi
Son Yorumlar