Muhasebede Maliyet Giderleri Karşılığı

25 Ocak 2012 by Volkan Kara

Muhasebede Gider Karşılığı

Muhasebe uygulamasında maliyetlerin hesaplanması için bildiğimiz gibi ya fiili maliyet yöntemi ya da önceden saptanmış maliyet yöntemleri kullanılır.

İki uygulamanın farkı, fiili maliyet yönteminde gerçekleşen rakamlar, önceden saptanmış maliyet yöntemlerinde ise standart maliyetler veya tahmini rakamlar kullanılmaktadır.

Bu iki maliyet hesaplama sistemlerinden bahsetmemin nedeni, maliyet giderleri karşılığı hesabının sadece fiili maliyet yönteminde kullanılması.

Maliyet Giderleri Karşılığı hesabı 373 hesap no.su Tek Düzen Hesap Planı’nda yer almaktadır.

Açıklamasında da bu hesabın aylık maliyetlerin hesaplanmasında kullanılacağı açıklanmakta.

Bazı giderler var ki, bunlar işletmelerde aylık maliyetler çıkarılırken kesinleşmemekte ya da bir başka  deyişle tahakkuku yapılmamaktadır.

Örnek vermek gerekirse ;

-          Yıl sonu itibariyle kesinleşen amortismanlar,

-          Belirli dönemlerde ödenen finansman giderleri,

-          Yine belirli aralıklarla ödenen ikramiyeler,

-          Genellikle yıl sonlarında ödenen performans primleri,

-          Üretim işletmelerinde yılın belirli bir bölümünde  (genellikle toplu tatil dönemlerinde) işletme için genel çapta yapılan tamir bakım giderleri,

-          Çalışanlara yılın belirli tarihlerinde ödenen sosyal yardımlar, yıllık izin ücretleri,

-          Bunların dışında,  kıdem tazminatları,  garanti giderleri gibi aylık maliyetler çıkarılırken kesinleşmemiş benzer giderleri sayabiliriz.

Muhasebede Aylık Maliyetlerin Önemi

İşletmeler aylık maliyet çalışmalarını en kısa sürede tamamlayıp, mali tablolarını çıkarmak istemektedirler.

Mali tabloların hazırlanmasında da maliyetlerin doğru, eksiksiz çıkarılması her şeyden önce mali yöneticiler için çok önemli bir gereksinim.

Çünkü doğru ve eksiksiz maliyetler üzerinden yapılacak mali analiz ve alınacak yönetim kararları (örneğin ürün satış fiyatı tespiti gibi)  vardır.

Bu yüzden bu yazının konusunu teşkil eden maliyet giderleri karşılığı hesabı muhasebe uygulamacıları için önem arz etmektedir.

Yukarıda örneklerini verdiğim gider karşılıkları için aylık olarak maliyetlere yüklenecek miktarları, bu giderlerin yıl bütününde fiilen gerçekleşen tutarlarının yüksek olması halinde çok önemlidir.

Gider karşılıklarında leyhte veya aleyhte yapılacak hatalar, bu giderlerin fiilen gerçekleşmesiyle işletmenin mali faaliyet sonuçlarında yüksek sapmalar oluşturma tehlikesi vardır.

Bu sapmaların önlenmesi için, muhasebe uygulamacılarının aylık gider karşılıklarının hesaplanmasında dikkatli olmaları gerekir.

Burada işletmeler için yıllık bütçe yapmayı ve bütçede oluşacak gider kalemlerinin mümkün olduğu kadar gerçeğe yakın hesaplanmaya çalışılmasını vurgulamak isterim.

Çünkü işletmelerde genellikle aylık olarak maliyetlere yüklenen gider karşılıklarının kaynağı yıllık işletme bütçeleri olmaktadır.

Gider Karşılıkları Hesabının Çalışması

Bütçeden faydalanılarak belirlenen gider karşılıkları her ay “373. Maliyet Giderleri Karşılığı“ hesabına  ALACAK,  ilgili gider hesabına BORÇ vermek suretiyle muhasebeleştirilir.

Burada gider hesaplarının,  yansıtma hesapları ile maliyetlere aktarılacağını hatırlatmak istiyorum.

Bu hesabın gider karşılıklarının çeşiti itibariyle detaylandırılmasının da yerinde olacağını düşünüyorum.

Karşılık olarak maliyetlere alınan giderlerin fiilen gerçekleşmesi ile maliyet giderleri karşılığı hesabına BORÇ, ilgili aktif ya da pasif hesaplara ALACAK verilerek kapatılır.

Burada bir parantez açarak bir hatırlatmada bulunmak istiyorum.

Giderin yılın içinde gerçekleşmesi, tahakkukunun yapılması durumunda, bu giderin gelecek aylara ait olan kısmı “180 Gelecek Aylara Ait Giderler” hesabına alınmasının ve buradan ilgili aylarda maliyetlere yüklenmesinin doğru olacağını düşünüyorum.

Parantezi kapayarak devam edelim.

Karşılık hesaplarının kapatılmasında leyhte veya aleyhte fark çıkması halinde bu farklar, ilgili stok hesaplarına (151 yarı mamuller-üretim ve 152 mamuller) ve sonuç hesaplarına (62 grubu satışların maliyeti, 63 grubu faaliyet giderleri, 66 grubu finansman giderleri hesapları) aktarılır.

Böylece stok ve sonuç hesapları da doğru hale getirilmiş olur.

Muhasebe Kaydı Örneği

Konuyu, amortismanların muhasebeleşmesi ile ilgili basit bir örnek vererek tamamlayalım.

Yapılan yıllık bütçede yıllık 36.000 TL yıllık amortisman hesaplandığını varsayalım.

Amortismanlar için aylık gider karşılığına şöyle bir muhasebe kaydı örneği verebiliriz ;

————————————– 30/01/2012 ———————————-

730 Genel Üretim Giderleri ?????     ??.2.000

730.60 Amortisman Giderleri

760 Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri?? 750

760.60 Amortisman Giderleri

770 Genel Yönetim Giderleri ?????..??  250

770.60 Amortisman Giderleri

??……..?????????.. 373 Maliyet Giderleri Karşılığı ?? 3.000

??????……..?????.. 373.60 Amortisman Giderleri

Ocak ayı amortisman giderleri karşılığı

————————————–     /       —————————————–

Muhasebe kaydında maliyet yerleri (maliyet merkezleri) ihmal edilmiştir.

Bu kayıt her ay yapılarak sene sonuna gelinecektir.

Yıl sonunda fiili amortismanlar hesaplanarak fiili amortisman kaydı oluşturulacak.

Bu kayda şöyle örnek verelim.

Yıl sonunda fili amortismanlar hesaplandığını ve 37.500 TL. bulunduğunu varsayalım.

Muhasebe kaydı ;

———————————– 31/12/2012 ————————————–

373 Maliyet Giderleri Karşılığı ????..37.500

373.60 Amortisman Giderleri

?????????????.. 257 Birikmiş Amortismanlar ??.37.500

2012 yılı fiili hesaplanan yıllık amortisman

—————————————-   /       ——————————————

Şimdi burada dikkat ederseniz her ay 3.000 TL.den yıllık olarak 36.000 TL. amortisman karşılığı ayırmamıza rağmen yıl sonunda fiili amortisman 37.500 TL. çıktı.

Yani 373 hesaptaki amortismanlarda yıl  sonu itibariyle aleyhte 1.500 TL. fark çıkmış oldu.

Yapılan çalışmada bu farkın hesaplara dağılımının şu şekilde olduğunu varsayarak sonuç ve stok hesaplarına yükleyelim.

———————————- 31/12/2012 ————————————

151 Yarımamuller-Uretim ???.???..? 100

152 Mamuller???????…….?????? 150

620 Satılan Mamuller Maliyeti?..??.?.. 1.100

631 Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri?    50

632 Genel Yönetim Giderleri????..??.   100

????………….?????373 Maliyet Giderleri Karşılığı??? 1.500

??????………….???373.60 Amortisman Giderleri

2012 amortisman karşılığı farklarının ilgili hesaplara verilmesi

——————————————  /  —————————————

Umarım “373. Maliyet Giderleri Karşılığı” hesabının çalışması hakkındaki bu yazım muhasebeye gönül vermiş arkadaşlarım için faydalı olmuştur.

VOLKAN KARA

S. M. Mali Müşavir