Standart Maliyet Sisteminde Sapmaların Analizi – 2

21 Ağustos 2011 by

Standart Maliyet Sisteminde Sapmaların Analizi – 2

Standart Maliyet Sisteminde Sapma Analizi

Yazının birinci bölümünde maliyet muhasebesi açısından standart maliyet sisteminde sapma analizlerini incelemeye başlamış ve bu çerçevede direkt ilk madde ve malzeme ile direkt işçilikdeki sapmaların analizini değerlendirmiştim.

Birinci bölümü okumak için lütfen burayı tıklayın.

Bu bölümde genel üretim giderlerindeki sapmaların analizini inceleyeceğiz.

Maliyet muhasebesinde standart maliyet sistemi kullanılması halinde fiili gerçekleşen maliyetlerle standart maliyetlerin karşılaştırılarak farkların analiz edilmesi ve iyileştirici çalışmaların yapılması önemli bir yönetim faaliyeti olmaktadır.

Genel Üretim Giderlerinde Sapmalar

Standart Maliyet Sistemi -2 başlıklı yazımda da belirttiğim gibi genel üretim giderlerinin standartlarının belirlenmesinde işletme bütçelerinden faydalanılmaktadır.

Genel üretim giderlerinin standart tutarları bütçelerden hesaplanabilmektedir.

Bu çerçevede bir gider yerinin, belirlenen dönemler için fiilen gerçekleşen genel üretim gideri tutarı ile yapılan üretim için maliyetlere yüklenen standart genel üretim gideri tutarı arasındaki fark, o gider yerinin toplam genel üretim gideri sapması olarak karşımıza çıkacaktır.

Maliyetlere yüklenen standart genel üretim gideri,  o gider yeri için bir ürüne isabet eden standart genel üretim giderinin gerçekleşen üretim miktarı ile çarpılarak hesaplanır.

Birim üretim başına genel üretim gideri standardının nasıl hesaplanacağını yine yukarıda sözünü ettiğim Standart Maliyet Sistemi -2 başlıklı yazımda anlattığım için burada tekrar etmeyeceğim.

Söz konusu yazıyı okumak isterseniz lütfen burayı tıklayın.

Toplam hesaplanan sapma genel bir farkı göstereceği için çok anlamlı olamamaktadır.

Bu sapma üzerinde yapılacak analizlerle sapmayı verim sapması, kapasite sapması ve bütçe sapması olarak sınıflandırmak mümkün olacaktır.

Verim Sapması

Verim sapmasını şöyle formüle etmek mümkün ;

Verim Sapması = (Fiili çalışma hacmi  -  Standart çalışma hacmi) * Değişken genel üretim gideri standart Yükleme tutarı

Örneklersek ;

A gider yerinde belirli bir miktardaki üretim için fiilen 20.000 direkt işçilik saati harcandığını, daha öncedende bu üretim için 19.000 direkt işçilik saati standardı tespit edildiğini kabul edelim.

Yine A gider yeri için değişken genel üretim gideri standart yükleme tutarı olarak 13 TL tespit edilmiş olduğunu varsayalım.

Formüle göre sapma tutarı ;

(20.000 – 19.000) * 13 TL = 13.000 TL. verimlilik sapması

Fiili çalışma süresinin 1.000 saat (20.000 – 19.000 = 1.000) fazla olması sapmanın negatif olmasını doğurmaktadır.

Fiilen üretimin daha fazla çalışma hacmi (daha fazla çalışma süresi) ile gerçekleştirilmiş olması verimliliği olumsuz etkilemektedir.

Kapasite Sapması

Bu sapma, fiili üretimin bütçelenmiş üretimden farklı olması durumunda ortaya çıkmaktadır.

Üretim maliyetlerine fazladan yüklenmiş veya yüklenememiş genel üretim giderleri tutarının hesaplanmasını sağlar.

Formül şöyle ;

Kapasite Sapması = (Beklenen çalışma hacmi – Standart çalışma hacmi) * Sabit genel üretim gideri standart yükleme tutarı

Beklenen çalışma hacmi, işletme bütçeleri yapılırken gider yerleri için genel üretim giderlerinin hesaplanması sırasında dikkate alınan direkt işçilik saatidir.

Standart çalışma hacmi ise gider yerlerinde belirli bir miktar üretim için hesaplanan standart çalışma süresidir.  Yani belirli miktardaki üretim için gider yerinde harcanacak çalışma süresidir.

Çalışma hacmi gider yerinin özelliğine göre direkt işçilik saati olabileceği gibi, makine saati veya başka bir veri olabilir.

Şöyle bir örnekleme yapabiliriz ;

A gider yeri sabit genel üretim gideri bütçesi yapılırken bu gider yerinin 15.000 direkt işçilik saati çalışacağı ve bütçelenen sabit genel üretim gideri tutarı 50.000 TL. olsun.

Yine A gider yerinde bir ürün üretimi için 3 direkt işçilik saati harcanacağını ve 4.500 adet üretim yapılacağını kabul edelim. Bu durumda standart çalışma hacmi 13.500 saat ( 4.500 * 3 = 13.500) olacaktır.

Standart sabit genel üretim gideri yükleme tutarını şöyle hesaplayabiliriz ;

50.000 TL. / 15.000 direkt işçilik saati = 3.33 TL. olacaktır.

Formüle göre kapasite sapması ;

(15.000 – 13.500) * 3,33 TL = 4.995 TL.

A gider yerinin beklenen çalışma hacminin 15.000 olması ve sabit genel üretim gideri yükleme oranının buna göre hesaplanması, standart çalışma hacminin ise daha düşük çıkması bütçelenen sabit genel üretim giderinin tam maliyetlere verilememesine sebep olmuştur.

Bütçe Sapması

Sapma analizi Standart Maliyet Sisteminde Sapmaların Analizi   2

Genel üretim giderlerinde bütçe sapması analizi

Fiilen gerçekleşen genel üretim giderlerinin, fiili çalışma hacmine göre bütçelenmiş olan genel üretim giderleri arasındaki fark bütçe sapmasını oluşturur.

Bütçe sapması formülü ;

Bütçe sapması = Fiilen gerçekleşen genel üretim gideri – Fiili çalışma hacmine göre bütçelenmiş genel üretim gideri tutarı

Bütçe sapmasına aşağıdaki gibi bir örnek verebiliriz.

A gider yerinin,  bütçelenen değişken gider toplamının 200.000 TL., standart değişken genel üretim gideri yükleme tutarının 13.33 TL., sabit gider tutarının da 50.000 TL. olduğunu kabul edelim.

Yine A gider yerinde bir birim ürün üretim için 3 saat direkt işçilik harcandığını ve fiilen 4.500 adet üretim gerçekleştiğini, dolayısıyla 4.500 adet üretim için 13.500 saat direkt işçilik harcandığını varsayalım.

A gider yerinde fiilen gerçekleşen genel üretim gideri tutarının 235.000 TL. olduğunu kabul edelim.

Bu durumda fiili çalışma hacmine göre bütçelenmiş genel üretim gideri tutarını şöyle hesaplayacağız ;

Fiili üretim standart değişken genel üretim gideri :

13.500 saat * 13,33 TL. = 179.955 TL.

Bütçelenmiş sabit genel üretim gideri tutarı : 50.000 TL.

Fiili çalışma hacmine göre bütçelenmiş genel üretim gideri tutarı :

179.955 + 50.000 =229.955 TL.

Bütçe sapmasının, fiilen gerçekleşen genel üretim gideri tutarının, fiili çalışma hacmine göre bütçelenmiş genel üretim tutarı ile farkı olduğunu söylemiştik.

Fiili olarak gerçekleşen genel üretim gideri tutarı 235.000 TL. ile 229.955 TL. arasındaki 5.045 TL. farkı negatif bütçe sapması olarak hesaplamış olacağız.

Bütçe sapması, genel üretim gideri kalemlerinin toplamı için hesaplanan bir farktır. Bu kalemler içinde endirekt işçilik, endirekt malzeme, amortisman, dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler gibi çeşitli giderler bulunmaktadır.

Bu gider kalemlerini ayrı ayrı incelenmek gerekir.

Böylece bu iki bölümlük yazı ile Standart Maliyet Sistemi?nde sapmaların analizini incelemiş olduk.

VOLKAN KARA

S. M. Mali Müşavir

Volkan Kara Standart Maliyet Sisteminde Sapmaların Analizi   2

Volkan Kara

Giresun'da doğdu. İlk ve orta öğrenimini burada tamamladı. Yüksek öğrenimi İstanbul İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi'nde yaptı, yine Akademi'ye bağlı Muhasebe Enstitüsü'nde "Lisansüstü Muhasebe Uzmanlığı" eğitimi aldı. 25 yıldan fazla sanayii şirketlerinde Muhasebe ve Mali İşler Yöneticiliği yaptı. Çeşitli eğitim sertifikaları yanında, mesleğinin gerektirdiği S. M. Mali Müşavir ruhsatı bulunmaktadır.

More Posts


Şimdi üye olun!

Ücretsiz e-kitabınızı alın...  Name: Email: 40 subscribers Bilgilerinizin güvenliğine saygılıyız. Email Marketingby GetResponse

Related Posts

Share This

Bir Yorum Yapın

E-posta hesabınız yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Şu HTML etiketlerini ve özelliklerini kullanabilirsiniz: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <strike> <strong>


Şimdi üye olun!

Ücretsiz e-kitabınızı alın...  Name: Email: 40 subscribers Bilgilerinizin güvenliğine saygılıyız. Email Marketingby GetResponse
Önceki yazıyı okuyun:
Ofis çalışanlarında mide hastalıkları
Ofis Çalışanlarında Sık Görülen Mide Hastalıkları

Ofis çalışanları ve ...

Kapat