Tamamlanmamış Hizmet Üretim Maliyeti Stokta Gösterilebilir mi ? – 2

15 Kasım 2011 by Volkan Kara

Hizmet Üretim Maliyetinin Stok Haline Dönüşmesi

Bu konunun birinci bölümünde, yani “Tamamlanmamış Hizmet Üretim Maliyeti Stokta Gösterilebilir mi ? – 1″ başlıklı yazımda tekdüzen hesap planındaki “15.Stoklar“ grubundan bahsetmiş, yine tekdüzen hesap planına göre hizmet üretim maliyetleri hesaplarının uygulamasını anlatmıştım.

Söz konusu yazıyı okumak isterseniz lütfen burayı tıklayın.

Bu yazıda ise, hizmet üretim maliyetinin stok haline dönüşmesini, bunun için kullanılabilecek hesapları ve muhasebe kayıtlarını incelemeye çalışacağım.

Şimdi yıllara yaygın inşaat taahhüt ve onarım işletmeleri dışında bazı hizmet işletmeleri var ki, bunlarda henüz üretimi tamamlanmamış veya üretimi tamamlandığı halde henüz satışı yapılmadığı için gider veya maliyet haline gelmemiş hizmet çeşitleri bulunabilmekte.

Yıllara yaygın inşaat taahhüt ve onarım işleriyle uğraşan işletmeler, harcamalarını “17 Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Maliyetleri” grubu altındaki hesaplarda takip ediyorlar.

İnşaat taahhüt ve onarım işiyle uğraşan işletmeler dışında, hizmet sektöründeki işletmelere örnek olarak, televizyon şirketlerini veya bilgisayar yazılım şirketlerini verebiliriz.

Yaptıkları hizmetlere örnek olarak da, televizyon programı üretimlerini, bilgisayar yazılımları (bilgisayar programı) üretimini vermek mümkün sanıyorum.

Televizyon şirketini örnek verecek olursak, mesela bir program yapımına faaliyet döneminin sonlarına doğru başlanmış olabilir.

Ancak faaliyet dönemi sonunda program üretiminin tamamlanıp gösterime hazır hale getirilmesi veya satılabilir hale getirilmesi gerçekleştirilememiş olabilir.

Mesela program için sahne, dekor gibi alt yapıları hazırlamak maksadıyla malzemeler alınmış, sanatçılarla ve program yönetimi için bazı kişilerle anlaşmalar,  harcamalar yapılmış olabilir. Fakat programın gösterime hazır hale getirilme süreci bitmemiş yani üretimi tamamlanmamış durumda olabilir.

Bu durumda nasıl muhasebe işlemleri,  muhasebe kayıtları yapmak gerekir.

İşte bu durumda, söz konusu televizyon programı için yapılmış olan harcamaları, tamamlanmamış hizmet üretim maliyeti olarak stok haline dönüştürüp bilançoda aktifte varlık olarak gösterilebileceğini düşünüyorum.

Stoklar İçin Kullanılacak Hesaplar

“15 Stoklar” grubu hesabında boş olarak bulunan 154 ve 155 no.lu hesaplar kullanılabilir.

154 no.lu hesaba, “TAMAMLANMAMIŞ HİZMET MALİYETLERİ”,

155 no.lu hesaba ise, “TAMAMLANMIŞ HİZMET MALİYETLERİ” ismi verilerek kullanılabilir.

Yapılacak Muhasebe Kayıtları

Faaliyet dönemi sonunda, “740 Hizmet Üretim Maliyeti” hesabında biriken program üretim giderleri tutarı, program üretiminin henüz tamamlanmamış olması nedeniyle, “741 Hizmet Üretim Maliyeti Yansıtma Hesabı”na alacak, “154 Tamamlanmamış Hizmet Maliyetleri” hesabına borç  verilerek  tamamlanmayan program için yapılan harcamalar stok haline dönüştürülür.

Yani bu tutar, yarı mamul gibi bilançoda varlık durumuna getirilir.

Ya da faaliyet dönemi sonunda program üretiminin tamamlanmış olmasına rağmen, hasılatı henüz doğmamış, yani satılamamış veya gösterime  girememiş  olması durumunda da “155 Tamamlanmış Hizmet Maliyetleri” hesabı stok hesabı olarak kullanılabilir.

Ertesi faaliyet döneminde, televizyon programının üretiminin tamamlanarak satılması ya da gösterime girmesi halinde  ”154 Tamamlanmamış Hizmet Maliyeti” hesabına alacak “622 Satılan Hizmet Maliyeti” hesabına borç verilerek,  stok halinden satılan hizmet üretim maliyetine dönüştürülür.

Burada başka bir alternatif muhasebe kaydı; stokta yani “154 Tamamlanmamış Hizmet Maliyeti” hesapta gösterilen program gideri, “622 Satılan Hizmet Maliyeti” hesabına değil de “740 Hizmet Üretim Maliyeti” hesabına aktarılır. Çünkü henüz tamamlanmadığı için üzerine daha harcamalar gelecek ve program tamamlanacaktır.

Programın tamamlanarak satılması ya da gösterime girmesi ile “741 Hizmet Üretim Maliyeti Yansıtma” hesabına alacak, “622 Satılan Hizmet Maliyeti” hesabına borç kaydedilir.

Daha evvel tamamlanarak, yukarıda anlattığım gibi 155 hesapta stok halinde duruyorsa, buradan “622 Satılan Hizmet Maliyeti” hesabına aktarılır.

Evet, bu yazıyı da burada bitiriyorum. Çünkü uzun yazıları okumanın sıkıntısını ve zorluğunu yakından biliyorum.

Gelecek son yazım ile konuyu tamamlayacağım.

Konunun son yazısında, konuyla yakından ilgili olduğu için, Türkiye Muhasebe Standardı : Stoklar (TMS 2)’dan bahsedeceğim. Ayrıca muhasebenin temel kavramlarından olan dönemsellik ilkesi ve başlığı “Aktif Geçici Hesap Kıymetleri” olan Vergi Usul Kanunu 283. maddesine değindikten sonra konu hakkında sonuca gelerek bu yazı dizisini bitireceğim.

VOLKAN KARA

S.M. Mali Müşavir

Yararlanılan kaynak :

Tekdüzen muhasebe Sistemi Uygulaması ?Prof.Dr.Nalân Akdoğan ve Prof.Dr. Orhan Sevilengül-Gazi Kitabevi