Hastane Muhasebesinde Üretim maliyeti ve TMS 2
Hastanelerde Maliyet Muhasebesi
Hastaneler bildiğimiz gibi hizmet üreten işletmelerdir.
Hizmet özelliği itibariyle stoklanamaz, fiziki bir varlığı yoktur, hizmetin üretilmesi ve tüketilmesi ayni zamanda gerçekleşir.
Günümüzde özel sektörün de sağlık sektörüne yoğun olarak girmesi ile artan rekabet maliyetlerin kontrol edilerek yönetilme ihtiyacını artırmıştır.
Bu çerçevede birim hizmet maliyetlerinin hesaplanmasını sağlayan, giderlerin kontrol edilerek tasarruf ve verimliliğin artırılması için veri sağlayan, mali planlamalar için kaynak bilgi sağlayan maliyet muhasebesi, hastaneler için bir muhasebe uygulaması olarak önem kazanmaktadır.
Hastanelerde Giderler
Hastaneler hizmet üreten işletmeler olması nedeniyle üretim maliyetinin hesaplanmasında Tek Düzen Hesap Planı (TDHP)’ndaki “74 Hizmet Üretim Maliyeti“ grubu hesapları kullanılması gerekmektedir.
TDHP’nda “74 Hizmet Üretim Maliyeti” açıklamasında, hizmet işletmelerinde 71, 72 ve 73 gider gruplarında yer alan hesapların kullanılmayacağı belirtilmektedir.
Yani ;
71 Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri,
72 Direkt İşçilik Giderleri,
gruplarında yer alan hesaplar hizmet işletmelerinde, bu çerçevede de hastane muhasebe uygulamalarında kullanılmaz. Bu hesaplar yerine ?74 Hizmet Üretim Maliyeti? grubunda yer alan hesaplar kullanılır.
Bu gruptaki hesapları şöyle sıralayabiliriz ;
740 Hizmet Üretim Maliyeti,
741 Hizmet Üretim Maliyeti Yansıtma Hesabı,
742 Hizmet Üretim Maliyeti Fark Hesapları.
Maliyet muhasebesinde giderlerin, gider çeşitlerine ve gider yerlerine (maliyet merkezleri) göre detaylandırılması ürün ve hizmet maliyetlerinin doğru hesaplanması açısından önemlidir.
Ayrıca gider çeşitlerinin, işletme ihtiyacına göre sabit, değişken, yarı değişken olarak ayırımı ve direkt, endirekt olarak sınıflandırılması mümkündür.
Hastane Muhasebe Sisteminde Maliyet Hesapları
Fiili maliyet sistemi uygulanması halinde 7/A seçeneği ile maliyet hesaplarının işleyişini şöyle açıklayabiliriz ;
Üretilen hizmet maliyetini meydana getiren tüm giderler “740 Hizmet Üretim Maliyeti” hesabına borç kaydedilir.
Bu hesapta biriken ve üretim maliyetini oluşturan tutarları , dönem sonlarında “741 Hizmet Üretim Maliyeti Yansıtma” hesabına alacak, “622 Satılan Hizmet Maliyeti” hesabına borç kaydederek 622 no.lu hesapta satılan hizmetlerin maliyetinin oluşturulması sağlanır.
Yine dönem sonlarında 741 no.lu yansıtma hesabı ile 740 no.lu hizmet üretim maliyeti hesabı karşılaştırılarak bu hesaplar kapatılır.
622 no.lu satılan hizmet maliyeti hesabı borç tutarı “690 Dönem Kâr veya Zararı” hesabına devredilir.
Bu arada şunu da söyleyelim, “74 Hizmet Üretim Maliyeti” grubunda yer alan “742 Hizmet Üretim Maliyeti Farkları” hesabı önceden saptanmış maliyet yöntemi uygulanması halinde kullanılır.
Bu hesapta fiili maliyet ile önceden saptanmış hizmet üretim maliyeti arasındaki farklar izlenir.
Dönem sonlarında 742 no.lu hesap, “622 Satılan Hizmet Maliyeti” hesabına aktarılır.
Hizmet üretim maliyeti dışında oluşan giderler fonksiyon esasına göre ;
750 Araştırma ve Geliştirme Giderleri,
760 Pazarlama, Satış ve Dağıtım Giderleri,
770 Genel Yönetim Giderleri,
780 Finansman Giderleri,
hesaplarına gider kaydedilir.
Bu hesaplardan da yansıtma hesapları vasıtasıyla “63 Faaliyet Giderleri” altındaki aynı adlı gider hesapları ve ”66 Finansman Giderleri” grubu altındaki “660 Kısa Vadeli Borçlanma Giderleri” ile “661 Uzun Vadeli Borçlanma Giderleri” hesabına aktarılır.
Yansıtma hesapları ile gider hesapları karşılaştırılarak kapatılır.
Örnek verirsek, “751 Araştırma ve Geliştirme Giderleri Yansıtma” hesabı, “750 Araştırma ve Geliştirme Giderleri” hesabı ile kapatılır.
“63 Faaliyet Giderleri” ve “66 Finansman Giderleri” grubu altında bulunan hesaplar, “690 Dönem Kâr veya Zararı” hesabına aktarılır.
Türkiye Muhasebe Standartları 2 ve Hizmet Stokları
Yazının başında hizmetin stoklanamayacağından ve hizmetin fiziki bir varlığının olmadığından bahsetmiştim.
Hastane hizmet üretim maliyetleri bazı şartlar içinde stok olarak değerlendirilerek bilançonun aktifinde stok olarak gösterilebilir mi ?
Bu konuda Tek Düzen Muhasebe Sistemi ile Türkiye Muhasebe Standartları arasında farklılık gözükmektedir.
Tek Düzen Muhasebe Sistemi’nde hizmet üretim maliyeti stok olarak değerlendirilemezken, stoklara ilişkin “Türkiye Muhasebe Standardı (TMS 2) Stoklar“da bazı durumlarda hizmet üretim maliyetleri stok olarak kayıtlara alınabilir.
Tek Düzen Muhasebe Sistemi’ne göre, üretim yapan işletmelerde üretimi tamamlanarak tam ürün haline gelen ürünler, üretim maliyeti ile “152 Mamuller” hesabına alınır.
Stok hesabında bulunan ürünlerin satılması halinde bu hesaptan çıkarılarak “62 Satışların Maliyeti” grubu altındaki “620 Satılan Mamuller Maliyeti” hesabına aktarılır.
Hizmet işletmeleri için ise Tek Düzen Muhasebe Sistemi’nde durum yukarıdaki uygulamadan farklıdır. Hizmet işletmelerinde yapılan hizmet üretimi gerçekleştiği anda maliyeti “740 Hizmet Üretim Maliyetié hesabına alınır. Sonra da hizmetin satış hasılatının tahsili veya tahakkukuna bakılmaksızın ”622 Satılan Hizmet Maliyetié hesabına aktarılır.
Tedavi sürecinin uzun sürmesi halinde hizmet üretim maliyeti stok haline gelebilir.
Bir hizmet işletmesi olan hastanelerde de, hizmet verilen hastanın tedavisi tamamlanıp, tamamlanmadığına, faturasının kesilip kesilmediğine bakılmaksızın, verilen hizmetin maliyeti “740 Hizmet Üretim Maliyeti” hesabına, dönem sonunda da “622 Satılan Hizmet Maliyeti” hesabına aktarılır.
Şimdi “Türkiye Muhasebe Standardı (TMS 2) Stoklar” standardının 19 numaralı paragrafına bakalım.
Paragraf şöyle ;
Bu paragrafa göre, hizmetin karşılığı olan hasılat mali tablolarda gelir olarak yansımamışsa, bu hizmet için yapılan giderler, yani hizmet üretim maliyeti stok hesabına alınır.
Bazı hastalıkların tedavisinin uzun sürdüğünü göz önüne aldığımızda, tedavi ve bakım sürecinin (mesela yoğun bakımda uzun süre kalan hastalar) dönem sonlarında bitmemesi, bu yüzden tedavi hizmeti hasılatının henüz kesinlik kazanmaması dolayısıyla hasılatın tahakkuk ettirilememesi hallerinde, bu hizmetin üretim maliyeti “622 Satılan Hizmet maliyeti” hesabına değil, bilançoda stoklar hesabında gösterilir.
Bu stok hesabı “15 Stoklar” grubu altında boş hesaplar kullanılarak açılabilir.
VOLKAN KARA
S. M. Mali Müşavir
Faydanılan Kaynak : Seyhan Çil Koçyiğit ? İşletme Araştırmaları Dergisi 3/11 (2011)
Muhasebecinin Benzer Makaleleri:
Related Posts
-
Muhasebede Değişken Maliyet Sistemi -2
Posted on 06 Şubat 2013
-
Tamamlanmamış Hizmet Üretim Maliyeti Stokta Gösterilebilir mi ? – 3
Posted on 20 Kasım 2011
-
Tamamlanmamış Hizmet Üretim Maliyeti Stokta Gösterilebilir mi ? – 2
Posted on 15 Kasım 2011
-
Tamamlanmamış Hizmet Üretim Maliyeti Stokta Gösterilebilir mi ? – 1
Posted on 12 Kasım 2011
Tags
Share This
Son Yorumlar