Üretim İşletmelerinde Satış İadesi -1
Satıştan İadeler
Bu iki bölümlük yazı dizisinde, üretim işletmelerinin gerçekleştirdikleri üretimi satmalarının ardından kendilerine yapılan ürün iadelerin nasıl muhasebeleştirilmesi gerektiğini incelemeye çalışacağım.
Konuya ticari işletmeler açısından değil, üretim işletmeleri açısından bakıyorum.
Bu açıdan önce üretim maliyetlerinin, ürünlerin satışlarının muhasebe işlemlerini incelemeye çalışacağım.
Ardından yazı dizisinin ikinci bölümünde iadenin yapıldığı zamana göre yapılması gereken muhasebe kayıtlarına bakacağız.
Üretim İşletmelerinde Satışlar Muhasebesi
Asıl konumuz olan satıştan iadeyi incelemeye başlamadan önce, satışların ve maliyetlerinin muhasebe kayıtlarını şöyle bir hatırlayalım.
Üretim maliyeti ve satışlar için Tek Düzen Hesap Planı’na göre yapılacak kayıtlara bakalım.
Bildiğimiz gibi 7/A seçeneğine göre üretim işletmelerinde maliyet giderleri ,
- 710. Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri,
- 720. Direkt İşçilik Giderleri Hesabı,
- 730. Genel Üretim Giderleri,
hesaplarında toplanır.
Maliyet dönemleri sonunda da (genellikle aylık) yansıtma hesapları kullanılmak suretiyle “151. Yarı Mamuller-Üretim” hesabına aktarılır.
Yarı mamuller-Üretim hesabının borçlandırılmasıyla bu hesaba aktarılmış olan malzeme, direkt işçilik ve genel üretim giderlerinden, üretimi tamamlanmış yani tam mamul haline gelerek işletmenin ürün ambarlarına alınmış olan ürünlere tekabül eden tutarı “151.Yarı Mamuller-Üretim Hesabı”na alacak, “152.Mamuller” hesabına borç verilmek suretiyle satışa hazır olan stokların izlendiği hesaba alınmış olur.
“151.Yarı Mamuller Üretim” hesabında henüz üretimi tamamlanarak tam mamul haline gelmemiş ürünlere ait giderler, yani yarı mamullerin maliyeti kalır.
Stoklarda bulunan ürünlerin satılması halinde de “152.Mamuller” hesabından çıkarılan ürün maliyeti, bir gelir tablosu hesabı olan “620. Satılan Mamuller Maliyeti” hesabına borç olarak aktarılır.
Satılan ürünler için tanzim edilen fatura tutarı (KDV hariç satış tutarı) ise, “600. Yurtiçi Satışlar” veya ihracat ise “601.Yurtdışı Satışlar” hesabına alacak olarak muhasebe kaydı yapılır.
Evet buraya kadar ürün maliyetlerinin oluşması, stoklara alınması ve satılması durumunda yapılacak muhasebe kayıtlarını kısaca hatırlamış olduk.
Üretim İşletmelerinde Satış İadesi
Şimdi üretim işletmelerinde satılan ürünün iade olması halinde yapılacak işlemler nasıl olmalı, onu inceleyelim.
Üretim işletmelerinde iadenin kaynağı olarak iki alıcı bulunmakta, birincisi işletmenin ürünlerini satan bayii, diğeri ise ürünü son satın alan tüketici.
Bayiinin ürünü iade etmesi halinde, bayii doğal olarak, mal bedeli ve KDV’den oluşan iade faturası düzenleyecek.
Burada normal prosedür olan, ürün iadesinde irsaliye düzenlenmesi gerektiği ve iade faturası üzerinde hangi satış faturasının iadesi olduğunu gösteren açıklamaların yazılması faydalı olacaktır.
Ürünü tüketicinin iade etmesi halinde ise durum biraz daha ayrıntılı.
Tüketiciye KDV dahil bedel iade edilirken işletme tarafından bir gider pusulası düzenlenecek, KDV gider pusulasında satış bedelinden ayrıca gösterilecek. Ve bu KDV indirim konusu yapılabilecek.
İade sırasında ürünün KDV oranı değişmiş ise iadenin KDV oranı, ürünün işletmeden satışı sırasında faturasındaki KDV oranı olması gerekir. Çünkü ilk teslimin yapıldığı KDV oranı bu ürünün iadesinde de geçerli oran olacaktır.
Ayrıca tüketiciden bu ürüne ait belgeler (satış faturası veya benzeri belge) geri alınarak gider pusulası yanında muhafaza edilecektir.
Tabii burada, tüketicinin satın alma faturasını veya benzeri belgeyi verememesi bir sorun olabilmekte. Bu durumda gider pusulasında tüketicinin alış belgelerini ibraz edemediği açık olarak yazılmalı.
İki bölümlük yazı dizisinin birinci bölümünü burada bitiriyorum. İkinci bölümde satıştan iadelerin zamanına göre nasıl muhasebe kayıtları yapılması gerektiği konusuna bakacağız.
Muhasebeci (özellikle bu mesleğin daha başlarında olan genç muhasebeci) arkadaşlarımızın ikinci bölümü de ilgiyle okuyacaklarını tahmin ediyorum.
VOLKAN KARA
S. M. Mali Müşavir
Son Yorumlar