Muhasebeci Bakışıyla Karşılıklar – 3

09 Aralık 2011 by Volkan Kara

Karşılıklara Muhasebeci Bakışı

Karşılıklar hakkında son yazı olan bu bölümde şüpheli alacaklar karşılığını incelemeye çalışacağım ve arkasından Muhasebe Standartları yönünden karşılıklara genel olarak bakarak bu yazı dizisini tamamlamış olacağım.

“Muhasebeci Bakışıyla Karşılıklar” başlıklı yayımladığım birinci ve ikinci yazılarımda, Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği ve Vergi Usul Kanunu açısından konuya bakmaya çalışmış, şüpheli alacaklar karşılığını incelemeyi bu yazıya bırakmıştım.

Karşılıklar konusundaki birinci yazıyı okumak için burayı tıklayın. İkinci yazıyı okumak için burayı tıklayın.

 

 

 

 

Şüpheli Alacaklar Karşılığı

Satışların gerçekleştirilip hasılat kaydedilmesinden sonra alıcıdan fiilen tahsilatın yapılamaması, ya da kısmen tahsil edilip bir kısmının tahsil edilememesi, başka bir sözle tahsili şüpheli hale gelmesi durumunda, şüpheli alacak karşılığı uygulaması ortaya çıkmakta.

Tekdüzen Hesap Planı’na göre , “128.Şüpheli Ticari Alacaklar” hesabına aktarılmış alacaklar ve hesaplanması belirli esasa bağlı şüpheli alacaklar için karşılık ayrılabilir.

“128 Şüpheli Ticari Alacaklar” hesabına kaydedilen alacaklar, ödeme süresi geçtiği için vadesi birkaç defa uzatılmış ya da protesto edilmiş, yazı ile birkaç defa istenilmiş ya da dava veya icra safhasına geçilmiş senetli ve senetsiz alacaklar.

Vergi Usul Kanunu’nda ise şüpheli alacaklar için karşılık ayırma bazı şartların gerçekleşmesi ile mümkün.

Aşağıya aldığım Vergi Usul Kanunu 323. madde bu şartları gösteriyor ;

“Şüpheli Alacaklar

Madde 323-

Ticari ve zirai kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi ile ilgili olmak şartıyla;

1.  Dava veya icra safhasında bulunan alacaklar;

2. Yapılan protestoya veya yazı ile bir defadan fazla istenilmesine rağmen borçlu tarafından ödenmemiş bulunan dava ve icra takibine değmeyecek derecede küçük alacaklar;

şüpheli alacak sayılır.

Yukarıda yazılı şüpheli alacaklar için değerleme gününün tasarruf değerine göre pasifte karşılık ayrılabilir.

Bu karşılığın hangi alacaklara ait olduğu karşılık hesabında gösterilir. Teminatlı alacaklarda bu karşılık teminattan geri kalan miktara inhisar eder.

Şüpheli alacakların sonradan tahsil edilen miktarları tahsil edildikleri dönemde kar-zarar hesabına intikal ettirilir.”

Türkiye Muhasebe Standartlarında Karşılıklar

“TMS 37 “Karşılıklar, Koşullu Borçlar ve Koşullu Varlıklar“ standardında karşılıklar düzenlemiş durumda.

Standardın 7.maddesi karşılıkları, zaman ve tutarları kesin olmayan borçlar olarak tanımlamakta.

Ödeme zamanı veya tutarı kesin olan yükümlülükler karşılık olarak tanımlanmamaktadır.

Başka bir standart ile düzenlenen karşılıklar, bu standardın kapsamı dışında bulunmaktadır.

Mesela 19 no.lu Çalışanlara Sağlanan Faydalar Standardındaki kıdem tazminatı gibi.

Yukarıda Tekdüzen Hesap Planı’na göre karşılıkların 2 tür olduğundan bahsetmiştim.

Bunlar şöyle ayrılmıştı.

1. Aktif varlıklarda meydana gelen değer azalışı için ayrılan karşılıklar.
2. Borç ve gider karşılıkları.

Bu standart,  ”Borç ve gider karşılıkları“nı düzenlemektedir.

Bir karşılığın hangi koşulların varlığı halinde finansal tablolara yansıtılacağı, standardın 14.maddesinde gösterilmiştir.

Standardın 14.maddesine göre ;

“Bir karşılık, aşağıda yer alan koşulların varlığı halinde finansal tablolara yansıtılır:

(a)     Geçmiş bir olaydan kaynaklanan mevcut bir yükümlülüğün (hukuki veya zımni) bulunması;

(b)    Yükümlülüğün yerine getirilmesi için ekonomik fayda içeren kaynakların işletmeden çıkmalarının muhtemel olması,

(c)     Yükümlülük tutarının güvenli bir biçimde tahmin edilebiliyor olması.

Bu koşulların karşılanmaması durumunda, herhangi bir karşılık finansal tablolara yansıtılmaz.”

Borç karşılıkları değişik şekillerde ortaya çıkmaktadır.

Şöyle örnekler verebiliriz ;

-          Garanti giderleri karşılığı,

-          Hedeflenen satışların gerçekleştirilmesi şartına bağlı satış primi karşılıkları,

-          Sonuçlanması için mahkeme kararı beklenen vergi cezaları karşılıkları,

-          Çevreye verilen zararların dava konusu edileceği beklenmesi halinde ayrılacak zarar karşılığı,

-          Sözleşmenin dezavantajlı hale gelmesi halinde muhtemel zarar için ayrılacak karşılıklar,

-          İşletmede gerçekleşmesi beklenen yeniden yapılandırma maliyetleri için ( işletmenin normal çalışması için yapılacak harcamalar değil) ayrılan karşılıklar, örnek olarak verilebilir.

Son Söz

Evet, bu üç bölümlük yazı dizisi ile karşılıkları,

-          Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği,

-          Vergi Usul Kanunu,

-          Türkiye Muhasebe Standartları,

bağlamında incelemeye çalıştım.

Son olarak yeni  6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu?nun karşılıklar ile ilgili maddesinden de bahsederek konuyu tamamlayalım.

Yeni Türk Ticaret Kanunu karşılık ayırmanın, Türkiye Muhasebe Standartlarında öngörülen kurallara göre olabileceğini söylüyor.

Yeni Türk Ticaret Kanunu biliyorsunuz 01.Temmuz.2012 tarihinde bazı maddeleri hariç, genel olarak yürürlüğe giriyor.

Muhasebe kayıtlarının ve finansal tabloların TMS/TFRS’ye göre düzenlenmesi uygulaması ise Yeni 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na göre 01.Ocak.2013 itibariyle başlayacak.

Karşılıklar, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu 75.maddesinde düzenlenmiş.

Bu maddeye göre, gerçekleşmesi şüpheli yükümlülük ve askıdaki işlemlerden doğacak muhtemel kayıplar için karşılık ayrılabilecek, karşılık Türkiye Muhasebe Standartlarında öngörülen kurallara göre ayrılacak.

Umarım Muhasebe mesleğine gönül vermiş genç muhasebeci arkadaşlarımıza faydalı olabildim.

VOLKAN KARA

S. M. Mali Müşavir